Glikoz ve Etkileri
Glikoz, karbonhidratın yapı taşıdır. Karbonhidrattan elde edilen glikoz aynı zamanda şekerden de elde edilmektedir. Glikoz, insan vücudunda doğal olarak bulunur ve vücut glikozu kolay şekilde enerji kaynağı olarak kullanmaktadır. (Z. Güneş, 2019)
Glikoz, beynin doğal olarak enerji kaynağı olarak kullandığı bir şeker çeşididir. Glikoz, karbonhidrat içerikli gıdaların içerisinde bulunması sebebiyle karbonhidratların yapı taşı olarak bilinmektedir.
Vücut, tüketilen karbonhidratları parçalarına ayırarak glikozu enerji kaynağı olarak kullanmak için kan dolaşımı ile gerekli organlara dağılımını sağlamaktadır. İnsülin hormonu, karbonhidratlardan elde edilen glikoz sayesinde kandaki şeker düzeyini kontrol etmektedir.
Karbonhidrat ve şeker içerikli gıdaların tüketilmesi akabinde insülin hormonu, kas ve yağ hücrelerinde depolanacak yeterli miktarda şeker için aktif görev almaya başlamaktadır.
Glisemik indeksi yüksek olan karbonhidratların yoğun şekilde tüketilerek kanda bulunanan insülin hormonunun yükselmesine, doygunluğu kısaltmasına sebep olması, kısa sürede acıkma meydana getirmektedir. Bu durum ise vücutta kan şekerinin ayarı ile oynanmasına neden olmaktadır. (M. Özata, 2020)
Ketozis Modu
Konumuzla bağlantılı olarak karbonhidratın pasif olarak yer aldığı ketojenik diyet, sağlıklı yağların ve proteinin karbonhidrata oranla daha fazla tüketilmesiyle bu sistemi tersine çevirerek vücudun enerji kaynağı olarak glikoz yerine yağın kullanılmasını sağlamaktadır.
Bu sayede vücudun enerji kaynağının yağa yönelmesi daha hızlı kilo verilmesini sağlamaktadır. Bu duruma ise ketozis denmektedir. Ketozis moduna geçen bedende, karaciğer tarafından üretilen keton maddesi glikozun yerini almaktadır. (1)
Çoğunlukla karbonhidrat tüketildiğinde kişi açlık çekmediği için yağları depolamaktadır. Vücut, her daim aç kalma ihtimalini ele aldığından dolayı yağları ketozis moduna geçene kadar saklamaktadır.
Ketojenik diyet aynı zamanda protein bakımından karbonhidrata oranla daha fazla tüketim sağladığı için kilo kaybı meydana gelirken uygun antrenman programları ile fiziksel anlamda kasları da olumlu yönde etkilemektedir.
Fakat ketojenik diyet, antrenmanlarla senkronize edilerek uygulanacak olursa karbonhidrat tüketimi az olduğundan, vücutta sürekli bulunan yağların kullanılması enerji bakımından vücudunda gerekli miktarda yağ bulunmayan bireyler için daha dikkatli bir şekilde uygulanması ve antrenman programlarının bu duruma göre hazırlanması gerekmektedir.
Ketojenik Diyetinin Uygulanışı
Bu diyetin uygulanışında karbonhidrat tüketimi sağlıksız besinlerle birlikte ayrıca sağlıklı besinlerde de kısıtlama gerektiren bir diyet türüdür.
Aynı zamanda ketojenik diyet uygulanırken tahıl, makarna, patates vb. gıdaları tüketmekten kaçınılmaktadır.
Tüketilmemesi ya da Tüketilmesi gereken gıdalarla ilgili bir kaç örnek şu şekildedir;
Tüketilmemesi Gereken Gıdalar:
- Tahıl (Buğday, pirinç, mısır, hamur türleri vb. )
- Şeker (Pekmez, reçel, bal vb. )
Tüketilmesi Gereken Gıdalar:
- Et (Balık, tavuk, yumurta vb.)
- Sebze (Marul, lahana, ıspanak vb.)
Ketojenik diyet, yüksek yoğunluklu olarak yağ endeksli bir diyet olduğu için günlük kalorilerin %’lik çoğunluğu yukarıdan – aşağıya doğru yağ, protein ve karbonhidrat doğrultusunda alınmalıdır. (%75 yağ – %20 protein – %5 karbonhidrat).
Günlük alınan kalorilerin makro değerleri (yağ-protein-karbonhidrat) bu şekilde olduğu üzere vücudun ketosis moduna girmesi hızlanacaktır. Ayrıca günlük alınan makro değerlerin yanında sıklıkla su içilmesi, atıştırmalıklara dikkat edilmesi süreci hızlandırmaya yardımcı olacaktır. (2)
Vücudun ketosis moduna geçmesinin belirtileri;
- İdrar sıklığı
- Ağız kuruluğu
- Ağız kokusu gibi semptomları içermektedir.
Özet olarak ifade etmek gerekirse; kime niyet, kime diyet… 🙂
Bir başka diyet türü ile bilgi edinmek için “Taş Devri Diyeti (Paleo) Nedir ve Uygulanışı” başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz. 🙂
Konuyla İlgili Yararlanılan Kaynak Kitaplar:
Z. Güneş (2019), Spor ve Beslenme Antrenör El Kitabı Nitelikli Nobel Yayıncılık, Ankara
M. Özata (2020), Glisemik İndeks Diyeti Sağlıklı Zayıflamanın Kolay Yolları, Hayygrup Yayıncılık, İstanbul
