1968 Meksika Olimpiyatları ve Black Power Salute
Olimpiyatlar konu edilince unutulması güç olan Black Power Salute hareketi de ilk akla gelenler arasındadır. Akıllara kazınan 1968 Meksika Olimpiyatları tarihin akışı içerisinde ilk sıralarda yerini alıyor. Bunun sebebi kırılan rekorlar, elde edilen dereceler, sporcuların coğrafik özelliklerden dolayı yaşadıkları zorluklar vs. değildir.
1968 Meksika Olimpiyatı 200m yarışında rekor kırarak altın madalya kazanan siyahi atlet Tommie Smith ve bronz madalya kazanan bir diğer siyahi atlet John Carlos, madalyalarını almak üzere çıktıkları podyumda gümüş madalya kazanan Avustralya’lı atlet Peter Norman’ın da, insan hakları rozeti takarak ve eldivenleri paylaşma fikrini vererek destek olduğu meşhur “Black Power Salute” hareketiyle tarihe geçmiştir.
John Carlos, az önce kıyasıya rekabet ettiği ve ikinciliği kaptırdığı Norman’a yaklaşıyor ve aralarında geçen dialog gerçekleşiyor.
“İnsan haklarına inanıyor musun?”
“Evet, inanıyorum. “
“Peki ya Tanrıya?”
“Hem de içtenlikle.”
Ardından eylem planladıklarını anlatıyor Carlos. Norman, hiç düşünmeden cevap veriyor:
“Ben eyleminizi destekleyeceğim, bana ne yapmam gerektiğini söyleyin yeter.”
ABD’de ırk ayrımcılığına karşı farkındalık adına gösterdikleri bu duruş sebebiyle iki siyahi atlet de Olimpiyat Köyü’nden uzaklaştırıldı. Ayrıca milli takımdan çıkarılmışlardır. Avustralya’lı atlet Peter Norman ise Olimpiyat Köyü’nden uzaklaştırılmamıştır. Fakat ülkesinde büyük tepkiler görmüş ve 200m ülke rekoru elinde olmasına rağmen hiçbir zaman milli takıma alınmamıştır.
Konuyla ilgili Tommie Smith, gerekçelerini belirten bir açıklama yaptı:
“Kazanırsam ben Amerikalıyım, siyah bir Amerikalı değilim. Ama kötü bir şey yaparsam, “Zenci” derlerdi. Biz siyahız ve siyah olmaktan gurur duyuyoruz. Siyah Amerika bu gece ne yaptığımızı anlayacak ” dedi.
“ESPY-Sporda Mükemmellik Ödülü
Olayın ardından geçen zamanda Tommie Smith ve Jason Carlos, 2008 yılında bir kez daha kürsüde yerlerini almışlardır.
1998’de ki protestolarıyla ellerini havaya kaldırdıkları o meşhur kareyi ayrıca ödüllerini almak için canlandırmışlardır.
Yetmişine merdiven dayamış bu iki cesur siyah derilinin ellerinde yükselen “ESPY-sporda mükemmellik ödülü”dür.
Tommie Smith yine sağ eli aynı zamanda Jason Carlos da sol eli ile ödüllerini almışlardı.
Salon, bu iki mükemmel insanı ayrıca kürsüde de yansıtmış oldukları “Black Power Hareketi” ile ayakta alkışlamaktadır.
“Geç ve Ayakta Dur”
Yaşanılan bu olayların ardından Afromerikalı iki siyahi atletin ve Avustralya’lı beyaz atletin dostluğu, tüm insanlığa mesaj vermeye devam ederek ömür boyu devam etti.
Norman, 2006 yılında 64 yaşındayken (kendi rekoru kırılmadan) son nefesini verdiğinde Smith ve Carlos dostlarının tabutunu en önde taşıyarak beraberliklerini bir kez daha göstermişlerdir.
Zaman içinde sivil haklar hareketi kazanımlar elde ettikçe, Peter Norman’ın ülkesindeki dışlanışı da 2012’de bir milletvekili konuyu ayrıca ülke gündemine getirene dek sürdü.
Bu sebeple 2012’de hükümet bir özür yayınlayarak Norman’ın haksızlığa karşı duruşu sebebiyle kahraman olduğunu ilan etti.
2005 yılında Carlos ve Smith’in heykelleri, okudukları Kaliforniya San Jose Devlet Üniversitesi’nin bahçesine dikildi.
Peter Norman’ın tercihi ile heykelde kendisinin bulunması gereken yer boş bırakılmıştır.
Ziyarete gelenlerin okuması için yer alan plaketin üzerinde “Geç ve ayakta dur” yazmaktadır.
Norman, ayrımcılığa karşı verilen mücadelenin parçası olduklarını göstermeleri için insanların kürsüde kendisi için ayrılan yere çıkarak bu duyguya ortak olmalarını istemiştir. (5)
Black Power Salute Hareketi ve Sembolik Anlamı
Podyumda gerçekleştirilen “Black Power Salute” hareketinin sembolik karşılıkları anlam olarak ne ifade etmektedir?
1- Siyah eldivenlerle havaya kalkan yumruk, siyahilerin güç birliğini ifade etmektedir.
2- Tommie Smith, boynuna taktığı atkı ile siyahilerin gururunu ifade etmektedir.
3- Jason Carlos, taktığı mavi boncuk ile linç edilen veya öldürelen insanları ifade etmektedir.
4- Jason Carlos, giydiği ceketinin fermuarını açık bırakarak ABD’deki mavi yakalı işçilerle dayanışmayı ifade etmektedir.
5- Podyuma ayakkabısız şekilde, siyah çorap giyerek yalın ayakla çıkmaları siyahilerin çekmiş olduğu yoksulluğu ifade etmektedir.
6- Üç atletinde yakalarına taktıkları rozet ise insan haklarını ifade etmektedir.
Siyahi bir sporcu olarak uğradıkları ayrımcılığa dair mücadele veren Muhammed Ali Clay hakkında yine kendi ismiyle yazılmış “Muhammed Ali ve Kitap İncelemesi” başlıklı yazımızı da okuyabilirsiniz. 🙂
