Başarı Anı mı yoksa Öfke Anı mı?
Spor, içerisinde aktif veya pasif olarak katılım gösteren her bir birey için oldukça etkili bir alanı temsil ediyor. Bu alan içerisinde sadece fiziksel ve zihinsel heyecanların yaşandığı durumlar değil bununla birlikte belli duygu durumlarının da yoğun bir şekilde yaşandığı ve hissedildiği söylenebilir.
Bir sayı kazanıldığında en yüksek doruklarda sevinç gösterileri, inanılması güç bir pas verilip veya şut çekildiğinde en yoğun seviyede hayranlık belirtileri, bir an geldi ve sayı kaybetme pahasına doğru olanı söylediğinde sporcuya olan saygının en yüksek doruklarda duyulması duyguların ne kadar yoğun olduğunu bizlere gösteriyor.
Peki bahsettiğimiz duygular sadece olumlu olanlarla mı sınırlı kalıyor dersiniz?
Olumlu duygu durumlarının yaşanması ve hissedilmesi ne kadar normal ise, olumsuz olarak nitelendirilen öfke, hırs, hüzün, üzüntü vb. duygu durumları da o kadar etkin ve yoğun bir şekilde vardır. Bu sebeple sporun güzel tarafları; iyi-kötü, güzel-çirkin, doğru-yanlış-faydalı-zararlı arasındaki zıtlıkların birlikte var olması ile mümkündür. Çünkü iyi, güzel, doğru ve faydalı olanın ne kadar kıymetli ve değerli olduğunu anlayabilme fırsatı buluyoruz.
Bununla ilgili futbol branşından hem de ülkemizde gerçekleşen 2021-2022 Süper Lig sezonunun ilk haftasında karşı karşıya gelen Giresunspor-Galatasaray maçının ikinci yarısında Marcao ile Kerem Aktürkoğlu arasında yaşanılan tatsız olayı örnek olarak ele alabiliriz.
Marcao, maçın oynandığı süre içerisinde iki kez “yerine geç” diyerek uyarması üzerine Kerem Aktürkoğlu’nun “sus” cevabı sonrasında yaşanılanlar ortaya çıkmış oldu. Sus cevabına oldukça öfkelenen Marcao, bulunduğu bölgeden koşarak takım arkadaşına fiziksel şiddet göstererek karşılık verdi. Yaşanılanların ardından maçın hakemi VAR sisteminden olayı inceledi ve Marcao’ya kırmızı kart göstererek saha dışına yolladı.
Daha sonrasında konuyla ilgili Marcao, takım arkadaşı Kerem Aktürkoğlu’ndan özür dileyerek “Bedelini ben ödemeliyim” diye bir özür mesajı yayınladı. Spor sadece yetenekli olmakla ilgili değil aynı zamanda duygularını kontrol edebilmekle de süreci yönetebilmeyi gerektirir.
Aksi takdirde kariyerinde elde edilen başarılarla değil bunun gibi öfke durumlarının sonuçları ile akıllarda kalmak kaçınılmaz olur. Tarihte Zinedine Zidane’nin, 2006 Dünya Kupası finalinde topun yerine Marco Materazzi’ye attığı kafa ile akıllarda kalması gibi!
Sporda Öfke Kontrolü
Pskiyatrist Kemal Sayar, öfke kendine bir kanal bulmazsa içten içe bizi yiyip bitirir der. Ona göre öfke; engellenme, saldırıya uğrama, tehdit edilme, yoksun bırakılma, kısıtlanma vb. gibi durumlarda hissedilen ve genellikle neden olan şeye veya kişiye yönelik şu veya bu şekilde saldırgan davranışlarla sonuçlanabilen oldukça yoğun, negatif bir duygu olarak tanımlanmaktadır.
Ancak aynı zamanda öfke duygusu; doğuştan gelen, bireyin maddi ve mânevi bütünlüğünü koruması için diğer temel duygular gibi gerekli olan bir duygu olarak da kabul edilir. Kişinin kendisinin, çevresinin veya başkalarının yaşamını, onurunu, mülkiyetini, özgürlüğünü korumak amacıyla zaman zaman bu duyguya başvurmak durumunda kalabileceği söylenir. Dolayısıyla bu ve benzeri amaçlar için kullanıldığında, ölümün, yıkıcılığın değil; yaşamın hizmetinde olan bir duygu haline gelir.
Sporda öfke kontrolü güçlükleri, kişinin sosyal yaşantısına zarar verebileceği gibi hayatın başka başka bölümlerinde de bizlere sorun çıkarabilir. Özellikle spor alanında kişilerin rekabet duygusunu çok hissettiği alanlarda öfke çok fazla karşılaşılan bir duygu olarak karşımıza çıkar.
Ortaya çıktığı ve doğru yönlendirilemediği takdirde öfke, sporcuların performanslarını olumsuz etkileyerek odaklanma ve strateji yeteneklerini zayıflatabilir, aynı zamanda takım içi ilişkileri bozabilir ve sporcular arasında gerginlik yaratabilir. Bu durum, başarıya odaklanmayı güçleştirebilir ve sporun temel prensiplerine aykırı davranışlar sergileyerek takım ruhunu olumsuz yönde etkileyebilir.
Öfke doğru bir şekilde yönetildiğinde, bu duygunun kişinin içindeki potansiyel en büyük enerji kaynaklarından biri haline gelebileceğini belirtmek önemlidir. Eğer birey, öfkesini kontrollü bir şekilde kullanmayı başarabilirse, bu duygu ona, zorlukları aşma, hedeflere odaklanma ve başarıya ulaşma konusunda güçlü bir itici güç sağlayabilir. Bu sayede, öfkenin olumlu bir şekilde yönetilmesi, kişinin potansiyelini en üst düzeyde kullanmasına ve yaşamının çeşitli alanlarında daha etkili bir performans sergilemesine katkı sağlayabilir.
Öfke Kontrol Teknikleri
Öfke kontrolünde sizlere yardımcı olabilecek bazı teknikler şunlardır:
- Anlık öfke anlarında derin nefes almak fiziksel ve duygusal dengeyi sağlamak için etkili yöntemlerden birisidir. Nefes alıp verirken, öfkenin fiziksel etkilerini hissetmek ve bu duyguyu adeta bir gözlemci gibi görmek, tepkilerin sporda öfke kontrolü açısından bir şekilde yönetilmesine yardımcı olabilir.
- Hangi durumlarda öfkenin tetiklediğini belirleyebilir ve bu tetikleyicileri tanıyarak önlemeye çalışbilirsin.
- 4 D’yi unutmayın: Öfke kontrolü için 4 D kuralını izleyin: Dur, Düşün, Duygularını Kontrol Et, Davran.
- Ayrıca Öfkemizi kontrol altında tutmayı Hz. Muhammed’in (s.a.s) : ayakta iseniz oturunuz oturuyor iseniz uzanınız veya mahiyeti ateş vasfına vardığından abdest alınız. Tavsiyeleriyle de başarabiliriz.
- Bu stratejilerle başa çıkamadığınız durumlarda ya da anlamlandıramadığınız bir durumla karşılaştığınızda kademelerinizdeki psikolojik danışmanlık ve rehberlik öğretmenleriniz ile rahatlıkla iletişime geçebilirsiniz.
Sorular
Soru 1) Sen arkadaşlarınla rekabet içeren aktiviteler yaptığında öfke kontrolü sağlamada hangi yöntemlerden yararlanıyorsun? Ve bu yöntemleri hayatında kalıcı hale getirebilmen için ne yapman gerekir ?
Soru 2) Bir ruh sağlığı profesyoneli olarak Marcao’ya öfke kontrolü konusunda yardımcı olmak üzere yaklaşmanız gerekseydi, nasıl bir tutum benimser ve hangi önerilerde bulunurdunuz?
Sporda öfke kontrolü denilince taraftar olmanında önemli olduğunu biliyoruz. Bu sebeple “Taraftar Olmanın Sorumluluğu ve Etki Alanı” başlıklı içeriğimizi de ayrıca okuyabilirsiniz.
